H βιοϊατρική ηθική

  Κατά τη δεκαετία του ΄60 με την εξέλιξη της ιατρικής βιοτεχνολογίας και την επίτευξη των τελευταίων επιστημονικών ανακαλύψεων εμφανίστηκαν στο προσκήνιο άγνωστα και πολυδιάστατα προβλήματα, ενώ λίγο αργότερο το 1971 πρωτοεμφανίστηκε ο όρος «βιοϊατρική ηθική» ή «βιοηθική».Η βιοηθική ως όρος είναι ευρύτερος από την ιατρική ηθική καθώς πραγματεύεται ζητήματα που δεν εντάσσονται κατ΄ανάγκην στην ιατρική ηθική, όπως την ηθική της επιστημονικής έρευνας , την  περιβαλλοντική ηθική κ.λ.π.

 Ο χαρακτήρας της βιοηθικής είναι πολυθεματικός και διεπιστημονικός. Το πεδίο της είναι ευρύ και αφορά ιατρούς, βιολόγους, γενετιστές, θεολόγους, φιλοσόφους, νομικούς, ψυχολόγους, κοινωνιολόγους, πολιτικούς, κοινωνιολόγους κ.λ.π..Η βιοηθική μπορεί να θεωρηθεί είτε ως κλάδος της ηθικής φιλοσοφίας είτε ως διεπιστημονικός κλάδος. Στοχεύει περισσότερο στην καλύτερη κατανόηση των ζητημάτων που ανακύπτουν, παρά στην ανάπτυξη κανόνων ηθικής συμπεριφοράς, όπως η ιατρική ηθική.

  Η βιοηθική ασχολείται με θέματα όπως η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή,(τεχνητή σπερματέγχυση,εξωσωματική γονιμοποίηση, ενδοκυτταροπλασματική έγχυση σπέρματος), η χρήση παρένθετης μητέρας, η εγκυμοσύνη σε γυναίκες προχωρημένης ηλικίας, η προεμφυτευτική και προγεννητική διάγνωση,η γενετική συμβουλευτική και η χρήση βλαστοκυττάρων.Άλλο σημαντικό και μείζον ζήτημα είναι η μεταμόσχευση ανθρωπίνων ιστών και οργάνων από ζώντα ή πτωματικό δότη, η δημιουργία τραπεζών πληροφοριών DNA,ο πειραματισμός πάνω σε ανθρώπινα έμβρυα, η θεραπευτική και η αναπαραγωγική κλωνοποίηση.Ακόμη , η παθητική και ενεργητική ευθανασία, η αυτοκτονία, η καταπραϋντική ιατρική αλλά και το θέμα της επιλογής φύλου είναι θέματα της βιοηθικής που απασχολούν ιδιαίτερα στη σύγχρονη εποχή.

  Ενδεικτικά τα ερωτήματα που τίθενται στη μεταμόσχευση των οργάνων είναι με ποια κριτήρια  θα γίνει η επιλογή του δότη, καθώς τα μοσχεύματα είναι λίγα και η λίστα των ασθενών είναι μακρά, εάν απαιτείται ενημέρωση και συναίνεση του δότη, εάν μπορεί να αποσπασθεί ένα όργανο από το δότη είτε βρίσκεται ή όχι στη ζωή, εάν η ανωνυμία του δότη πρέπει να είναι απαραίτητη .Επίσης,άλλα θέματα είναι πότε ένα άτομο θεωρείται εγκεφαλικά νεκρό και  πότε μπορεί να είναι  εν δυνάμει δότης, εάν πρέπει να νομοθετηθεί η υποχρεωτική δωρέα οργάνων κ.λ.π.

  Το θέμα της ευθανασίας, επίσης, ήταν και εξακολουθεί να είναι το επίκεντρο συζητήσεων και αντιπαραθέσεων από τα παλαιότερα χρόνια για την «ηθική ορθότητα» της πράξης, Ως ευθανασία ορίζεται η πράξη, η ενέργεια ή η παράλειψη με την οποία τίθεται ένα τέλος στην αγωνία και στον πόνο ενός βαρέως πάσχοντος ατόμου, που βρίσκεται ήδη στα πρόθυρα θανάτου. Στην ελληνική νομοθεσία η ενεργητική ευθανασία, (δηλ. η διακοπή της υποστήριξης της ζωής με τεχνητά μέσα ή τη χορήγηση ισχυρής δόσης ναρκωτικών ή φαρμάκων )  και η εκούσια ευθανασία (δηλ. η υποβοηθούμενη αυτοκτονία) αποτελούν ποινικό αδίκημα, χωρίς όμως να περιλαμβάνει ξεκάθαρα τη διακοπή της παράτασης της ζωής με τεχνητά μέσα, διότι σε αυτή την περίπτωση πρόκειται για μια ενέργεια διατήρησης υποτυπώδους ζωής θνήσκοντος ατόμου που δικαιούται φυσικό θάνατο σύμφωνα με την εικαζόμενη βούλησή του. Ακόμη η παθητική ευθανασία (δηλ. η παράλειψη του ιατρού να προχωρήσει σε θεραπεία του αρρώστου) και η ακούσια ευθανασία(δηλ. η ενέργεια που δίνει τέλος στη ζωή του πάσχοντος χωρίς τη συναίνεση του) εγείρουν πολλά ηθικά και νομοθετικά ζητήματα.

  Η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, επίσης, αποτελεί πεδίο ανάπτυξης ηθικών και δεοντολογικών προβλημάτων. Στην τεχνητή σπερματέγχυση και στην εξωσωματική γονιμοποίηση (ομόλογη ή ετερόλογη) ανακύπτουν ηθικά διλήμματα ιδιαίτερα στην περίπτωση που το σπέρμα δεν είναι του συζύγου,αλλά ενός δότη, ή όταν το ζευγάρι καταφεύγει στη χρήση ωαρίων δότριας. Άλλα θέματα που εγείρονται είναι όταν το σπέρμα είναι του συζύγου που δεν βρίσκεται στη ζωή, όταν γίνεται χρήση παρένθετης μητέρας όπου στην περίπτωση αυτή το ερώτημα που τίθεται είναι ποια είναι η «πραγματική μητέρα, η φέρουσα ή η κοινωνική) κ.λ.π

  Τέλος, το θέμα της κλωνοποίησης και των γενετικών παρεμβάσεων, της επιλεκτικής έκτρωσης και γέννησης δημιουργούν πολυάριθμα ηθικά διλήμματα, καθώς υπάρχει η πιθανότητα να οδηγηθούμε στην ευγονική και στους κινδύνους που αυτή ενέχει για την ανθρωπότητα. Άλλα επίσης ζητήματα, όπως ο πειραματισμός στον άνθρωπο π.χ με τις δοκιμές νέων φαρμάκων πριν βγουν στην αγορά, η χρήση βλαστοκυττάρων κ.α αποτελούν μερικά μόνο θέματα των οποίων άπτεται ο τομέας της βιοηθικής στη σύγχρονη εποχή.